Presentación “O corpo e os catro puntos cardinais: auto-coidado para coidadores” no Viaxes 2019 de Asociación de Coidados Paliativos de Madrid “A integración é o reto: aberta a outras miradas”.

data: xoves, 14 marzo 2019 ás 12:00.

Lugar: Aula Magna, Pavillón Docente, Hospital Xeral Universitario Gregorio Marañón
C/ Desastre, 43
Madrid

Máis información e inscricións na páxina web do Viaxes 2019 da Asociación de Coidados Paliativos de Madrid.

[Entrada actualizada a 14 marzo 2019, data do evento].

“descubrimento, Comunidade e crecemento. Esas son as palabras que escolle o meu corpo para simbolizar a experiencia completa do Primeiro Encontro Aberto Nacional de Focusing.. Organizado polo Instituto Español de Focusing e coordinado polo equipo sevillano de Espazo Vivencial, A reunión tivo lugar desde 12 ai 15 Outubro na encantadora cidade andaluza de Sevilla, no sur de España”.

Así comeza o meu artigo no que describo a miña experiencia para o Enfoque, o boletín do International Focusing Institute de novembro 2017. No espazo previsto para min, tentei reflectir para a comunidade internacional de Focusing as actividades que compartimos no Primeiro Encontro Aberto Nacional de Focusing, ao tempo que quería reflexionar tamén, na tradición de Focando e filosofía experiencial, cal foi a miña experiencia. Dende aquí quero expresar o meu agradecemento ao Focando Instituto Español por convocar este fantástico evento, ai Equipo do Espazo Vivencial dirixido por Francisco Sivianes por coordinalo e a cada relator e a cada participante que o fixo posible, foi unha experiencia inesquecible.

• ler o artigo “Descubrimento, Comunidade e Crecemento. I Congreso Nacional Aberto de Focalización en Sevilla” na versión orixinal en inglés.
• Le o artigo traducido ao castelán co título “descubrimento, Comunidade e crecemento: o I Encontro Nacional Aberto de Focusing en Sevilla, españa”.

Presentación de Catherine Torpey, Director executivo TIFI. Foto de Francisco Sivianes.

Deixei para este blog aspectos máis persoais, como a honra que experimentei por poder presentar a Catherine Torpey, que veu a Sevilla para presentar toda a dimensión internacional da Internacional, centrada Institute (Nenas) como Director executivo do mesmo. Para min, que colaboro con el MEMBROS DA COMISIÓN hai máis dun ano, É unha satisfacción que a comunidade Focusing en España (tamén participantes doutros países) pode coñecer de primeira man a Catherine e todo o que fai o International Institute of Focusing.

O meu obradoiro “Concentrando-se para a prevención da violencia”. Foto de Francisco Sivianes.

Tamén foi un privilexio facilitar o meu obradoiro “Foco e traballo experimental con violencia”, no que puiden compartir con persoas de cinco nacionalidades distintas algunhas das claves para utilizar as sensacións corporais e o proceso de Focusing para identificar a violencia dun xeito máis completo e xerar seguridade nas nosas vidas., unha versión introdutoria do meu obradoiro “Focando, corpo e de seguridade: Concentrando-se para a prevención da violencia”.

Hai moitos máis recordos, como as de cada un dos obradoiros aos que asistín, ou conferencias xerais, ou as persoas que coñecín (novo ou máis profundo)… Podedes ver máis sobre o ambiente dos diferentes momentos nas fotos realizadas por Francisco Sivianes (Focalizador e director do Espazo Vivencial): o xoves 12 outubro, o venres 13 outubro e de Sábado 14 outubro de 2017.

Tamén está dispoñible esta presentación feita por Rosa Galiano con fotos dela, por Francisco Sivianes e outras persoas e publicado no Canle de YouTube do International Institute of Focusing:

Foi unha fonte de inspiración e confío en que tamén vos inspire.

F. Javier Romeo

Crear conciencia sobre o corpo como espazo de protección contra a violencia é unha das miñas prioridades profesionais fundamentais.. neste obradoiro, “Focando, corpo e de seguridade: Concentrando-se para a prevención da violencia” Compaxio o meu traballo de máis dunha década dedicada á protección da infancia fronte a diversos tipos de violencia (os últimos oito anos en Spiral Consulting Nenos) coa potencia técnica de Focando, Axudoume moito a nivel persoal e profesional..

O foco pode proporcionarnos unha nova forma de crear seguridade nas nosas vidas a través do corpo. Todos queremos que nos traten ben., con respecto e consideración. Mentres, asistimos a violencia nos seus distintos niveis con moita frecuencia. Se tamén estamos en contacto cos nenos, e adolescentes, tanto nas nosas familias como dende o noso traballo, vemos moitas situacións de violencia e preguntámonos como evitala. Este obradoiro está dirixido a traballar vivencialmente un concepto operativo da violencia cunha base vivencial desde o corpo.. Deste xeito poderemos identificar a violencia do noso propio corpo ao mesmo tempo que poderemos actuar dun xeito máis claro e protector na nosa vida e no noso ámbito profesional..

Este obradoiro está dirixido a persoas interesadas en coñecer mellor como xestionar a violencia dende unha posición segura dentro do corpo, tanto a nivel persoal como profesional (especialistas en intervención social desde a psicoloxía, psicoterapia, traballo social, educación…). Non é necesario ningún coñecemento previo de Focusing (aínda que serán unha vantaxe). Este obradoiro é un recoñecido monográfico para a obtención do Diploma en Focalización do Focando Instituto Español.

data: Sábado 11 novembro 2017 de 10:00 un 14:00 e 16:00 un 20:00 e domingo 12 novembro 2017 de 10:00 un 14:00.

Lugar: Espazo “entra esta é a túa casa”
C/Costa Brava, entrada pola C/ La Masó 2, planta 1, local 8
28031 Madrid
(Metro Paco de Lucía, liña 9; autobuses 133,134 e 178)

Prezo: 170 euros.

Máis información e inscricións en focando Centro, quen organiza a formación: focusingcentro@gmail.com

Espero que resulte de interese,

F. Javier Romeo

[Entrada orixinal 16 Outubro 2017, actualizado 12 novembro 2017, data de formación].

Para min é un pracer ofrecer o meu obradoiro “Foco e traballo experimental con violencia” dentro de Primeiro Encontro Aberto Nacional de Focusing organizado pola Focando Instituto Español e coordinado de forma práctica polo equipo de espazo experiencial de Sevilla. Tal e como aparece na presentación, “O primeiro Encontro Nacional Open Focusing que se celebrará en Sevilla, os días 12, 13, 14 e 15 a partir de outubro 2017, e ao que vos convidamos a participar, Trátase dun espazo para promover o encontro entre persoas que utilizan o Focusing nalgún ámbito profesional e na súa vida persoal., ou quen queira coñecelo. Un espazo que nos permite difundir novas experiencias e aplicacións do Focusing en diferentes ámbitos: terapia, grupos, educación ,Saúde, crecemento persoal, espiritualidade etc. Un espazo, en definitiva, que permite intercambiar experiencias e reflexións sobre o paradigma experiencial e o Focusing”.

no traballo terapéutico, individuais e grupais, na intervención social con diferentes colectivos (sobre todo coa infancia, adolescencia e mocidade), podemos observar os efectos que a violencia ten nas súas vidas. O obxectivo xeral deste obradoiro é traballar de forma vivencial o concepto de violencia nas nosas vidas como primeiro paso para previr, detectar e intervir en situacións de violencia.

data: Sábado 14 Outubro 2017, ás 16:30.

Lugar: Hotel NH Collection Sevilla
Avda. Diego Martínez Barrio, 8
41013 Sevilla

Para máis información e inscricións, Consultar a web do Encontro Nacional Aberto de Focusing en Sevilla 2017.

Espero que resulte de interese,

F. Javier Romeo

[Entrada orixinal 27 Setembro 2017, actualizado 14 Outubro 2017, data do obradoiro].

Dende paso do xene gendlin, o “pai” do Focalización, último 1 maio 2017, a comunidade Focusing expresou o seu aprecio polo traballo e a vida deste gran home, e tiven a honra de participar en tres destas homenaxes.

Homenaxe en Madrid polo Instituto Español de Focusing

o 31 maio 2017 Celebrouse un encontro homenaxe a Gene Gendlin coordinado por Isabel Gascón no Centro Aberto de Tomillo, un lugar histórico de Focusing en Madrid e en España, onde se formaron varias promocións. Nun encontro con xente de preto e de lonxe, e coa presenza na distancia de moitas outras persoas, compartimos un tempo para lembrar a Gene Gendlin e todo o que nos deu.

como xesto final, preparamos unha pequena árbore que Isabel plantou despois xunto con outras persoas do mundo do Focusing na montaña de Madrid, na casa que ten para nós tantos recordos de formacións, Escolas de verán e Xornadas Nacionais de Focalización.

coa árbore pequena, fotos de Gene Gendlin e a súa muller, Mary Hendricks-Gendlin, e con Isabel Gascon, Tomeu Barceló e outros.

Homenaxe no Garrison Institute de Nova York pola International Conference on Focusing Oriented Therapy 2017

Con Yolanda Bernardez, Adestrador e FOP español, diante da árbore dedicada a Gene Gendlin no Garrison Institute.

o 22 Xuño 2017, como parte da cerimonia de inauguración do IV Xornada Internacional de Terapia Orientada ao Focalización 2017, que tivo lugar no Instituto Garrison (Guarnición, Nova York), había un espazo para lembrar xendlin. Para min foi unha honra participar nese primeiro evento internacional que tivo lugar tras a morte de Gene Gendlin, e escoitar directamente a moitas persoas que o coñecían dende hai décadas, con anécdotas, detalles, aprendizaxe e memoria en xeral, e iso resoaba dentro de min.

Y, curiosamente, tamén tiña preparado un piñeiro (maior que Madrid) para plantalo no Instituto Garrison, un lugar emblemático de tantas formacións da comunidade internacional de Focusing, e onde Gene Gendlin ensinou moitas veces. A árbore tamén serviu para colgar todas as tarxetas con bos desexos para a Xornada que redactamos entre o grupo de participantes e estivo presente na sala de plenos ata o final.

Homenaxe oficial do International Institute of Focusing de Nova York

e este sábado 12 de agosto 2017 a cerimonia oficial foi realizada pola Internacional, centrada Institute (O Focando Instituto Internacional, Nenas) na cidade de nova york, pero retransmitido en directo e con atención oficial ao chat dos participantes de todo o mundo. A pesar da distancia e dos medios electrónicos, o servizo completo e as charlas posteriores están dispoñibles totalmente en liña (ten os tempos anteriores e as pausas incluídas, polo que a propia homenaxe comeza no minuto 16 do vídeo).

Foron moitos momentos especiais. Entre eles destacaría:

• A visión que deu Gerry Gendlin, Fillo de Gene Gendlin, do seu pai, seguinte, humana, e cunha promesa que o fixo cumprir: recórdanos a todos que Gene estaba divorciado da súa primeira muller e que fumaba, para que sexamos sempre conscientes de que era un ser humano con faltas e limitacións (dende 1 hora 23 minutos no vídeo).
• Os oito momentos compartidos por Ann Weiser Cornell, que condensan boa parte da actitude de Gendlin en moitas áreas do pensamento e do Focusing en xeral (dispoñible desde 1 hora 07 minutos do vídeo).
• O espazo aberto onde tantas persoas compartimos, agasallos ou enviando os teus textos (Dispoñible desde 3 horas 2 minutos e 30 segundos).

Convídovos a botarlle unha ollada ao vídeo e a que vos unirades dalgún xeito á homenaxe á vida e obra de Gene Gendlin. Tamén podes ler máis na páxina de homenaxe a Gene Gendlin: www.eugenegendlin.com.

En profundo respecto e celebración,

F. Javier Romeo

Eugene Gendlin, imaxe oficial do International Institute of Focusing.

Eugenio (“Xene”) Gendlin faleceu onte 1 maio 2017 aos noventa anos, e eu, como toda a comunidade Focusing, Conmoveme o seu pasamento, e ao mesmo tempo agradecida por todas as vosas achegas.

Eugene Gendlin naceu en 25 Javier Mugica 1926 en Viena, Austria, e escapou da persecución nazi chegando aos Estados Unidos en 1939. americano naturalizado, Obtivo unha licenciatura en Filosofía e un doutoramento despois de traballar durante máis dunha década en colaboración con Carl Rogers na Universidade de Chicago.. Froito da súa dobre formación como filósofo e como psicoterapeuta, a túa contribución é moi ampla.

Gendlin sempre insistiu en que non había “creada” o Focando, un proceso de autocoñecemento e de curación emocional e psicolóxica a través das sensacións corporais, pero só “descubrira algúns pasos para facer o proceso máis accesible”. Actualmente é unha ferramenta que se utiliza en psicoterapia e tamén noutros moitos ámbitos.. E todos os seus descubrimentos van acompañados dun sólido andamio intelectual, a filosofía do implícito.

en 1985 creou o que agora é Internacional, centrada Institute (O Focando Instituto Internacional) para dar continuidade a todas estas liñas de traballo, que reúne máis de 2000 profesionais e seguidores de todo o mundo, e onde legou toda a súa biblioteca á que se pode acceder en liña (o Biblioteca en liña de Gendlin).

A pesar da súa avanzada idade, de problemas de saúde e a morte da súa muller Mary Hendricks-Gendlin hai dous anos, Gendlin permanecera activo dentro das súas capacidades, escribir artigos e participar en formacións por teléfono.

No meu caso, ademais de ter lido os seus libros e os seus artigos, Tiven o pracer e a honra de participar en varias “Conversas desde o borde con Gene [Gendlin] E Ann [Weiser Cornell]”, organizado por este último (ver os meus pensamentos da Conversa de setembro–outubro de 2016). Foi un privilexio para min poder falar directamente con el., coa súa calor e o seu xenio a pesar das súas dores e dificultades, percibindo o seu interese por cada persoa e polo mundo, e moi interesado en saber como continuou o seu legado. E impresionoume a súa presenza cando me acompañou nun proceso de Focusing nunha das últimas conversas.

O Instituto Internacional de Focalización habilitou unha páxina especial para honrar a memoria de Gene Gendlin (www.EugeneGendlin.com), e dende aquí convídovos a participar, lendo os comentarios doutras persoas ou engadindo as túas propias experiencias. Sen dúbida, sinto moi triste por esta perda., e ao mesmo tempo celebro ter coñecido o traballo de Gene Gendlin ao longo dos anos e ter podido falar con el en directo en varias ocasións. Síntome parte do seu legado, e espero transmitilo con calor, inspirado nel.

Na celebración e loito,

F. Javier Romeo

Actualizar a 14 de agosto 2017: Escribín unha entrada sobre tres homenaxes a Gene Gendlin no que teño participado, que completa a dimensión compartida a nivel comunitario.

É para min unha honra ser invitado a dar un obradoiro sobre “Orientación e dimensións do corpo, da violencia” dentro do día “Emocións e psicoterapia: Retos e Aplicacións”, organizado pola Universidad Pontificia Comillas de Madrid.

Na práctica, a psicoterapia vemos moitas situacións de violencia, desde o máis sutil para o máis intenso, e, sobre todo, as súas consecuencias. Este obradoiro ofrece unha xornada experiencial a través de exercicios vivenciais baseado Eugene Gendlin Focando. Deste xeito, podemos obter para identificar a violencia do corpo (ademais cognitivamente), un paso esencial para aumentar a nosa eficacia na prevención, detección e intervención en casos de violencia (abuso infantil e os seus efectos na vida adulta, abuso sexual, violencia de xénero…).

data: mércores, 15 marzo 2017, de 15:30 un 17:30.

Lugar: Universidad Pontificia Comillas de Madrid – ICADE
C / Alberto Aguilera, 23
Madrid

Máis información e inscricións na web da Universidade Pontificia Comillas de Madrid.

Baixo o programa do día “Emocións e Psicoterapia: Retos e Aplicacións”.

[Entrada orixinal 27 Febreiro 2017, actualizado 15 marzo 2017, data do evento].

Con moita alegría anuncio a aparición de focando Centro, o novo proxecto de formación completa en Focusing no que participo como colaborador externo.

Despois de meses de preparación, esta nova iniciativa ve por fin a luz. Levan a cabo a equipo de profesionais do Focusing cunha ampla experiencia: Isabel Gascón, Ema Lucia, Carlos González e Beatriz Cazurro, e apoiámolo con colaboracións externas con outros formadores de Focusing, incluído eu.

Tal e como aparece na páxina web, focando Centro é un equipo de profesionais certificado polo International Institute of Focusing que nace co compromiso e a ilusión de ofrecer formación personalizada., rigoroso e de calidade. En Focusing Centro cremos firmemente nesta capacidade de autocuración corporal que todos posuímos e queremos difundir e ensinar esta técnica e esta filosofía cunha formación personalizada., rigoroso e de calidade. Ofrécese un completo plan de formación e tamén a posibilidade de que as persoas que están actualmente en formación poidan rematar a súa carreira.

Para máis información, o mellor é que utilices as posibilidades que se ofrecen no páxina de contacto directamente, que é onde están a centralizar toda a información. Se aínda queres preguntarme algo específico, Tamén podo informarvos polas canles habituais de contacto.

Con ilusión e esperanza,

Javier

É unha satisfacción para min compartir a publicación de Concentrándose na práctica clínica. A esencia do cambio, o último libro de Ann Weiser Cornell en castelán, neste caso traducido por min.

Nunha coidada edición dentro do Biblioteca de Psicologia de Editorial Desclée, este libro aparece grazas ao traballo conxunto de moitas persoas, Agradézoche dende aquí.

Primeira, Ann Weiser Cornell estivo disposto a publicar o libro (que apareceu inicialmente na prestixiosa editorial estadounidense de saúde mental W. W. Norton), e estivo presente na tradución en cada un dos matices, respondendo as diferentes preguntas e buscando comigo as palabras que mellor se axusten a cada un dos seus conceptos e expresións. Tamén aportou a cálido prólogo da edición española (que se pode ler folleto promocional), no que di:

Neste libro tentei explicar o Focusing dun xeito sinxelo pero sen perder a complexidade que o fai tan especial.. Tentei que este libro fose moi práctico, para que o médico poida utilizalo inmediatamente. (P. 18)

Por outra banda, o impulso de Isabel Gascón, Coordinador Nacional de Focusing e o meu mentor en Focusing, elaborou o libro, dende a coordinación coa editorial ata a revisión completa dos borradores e unha presentación á edición española que pon de manifesto o interese deste libro polo mundo de fala hispana (tamén dispoñible no folleto promocional).

Por último, o interese e coidado do equipo editorial de Desclear, que traballou para conseguir un libro elegante e claro, nunha das coleccións de psicoloxía máis prestixiosas de España.

En próximas entradas irei comentando máis aspectos deste libro que me resulten útiles. Polo momento déixovos o índice (que se agranda aquí), Irei comentando os diferentes capítulos noutras entradas do blog:

• Introdución. unha porta que se abre.
• 1. A esencia do cambio.
• 2. Prepara a reunión: Como introducir o Focusing nas sesións con clientes.
• 3. Recoñecer e cultivar os sentidos.
• 4. Axuda aos clientes a crear sentidos.
• 5. Cultivar a auto-presenza do cliente: O ambiente esencial para os sentidos.
• 6. afondando: Como facilitar o cambio sentido.
• 7. Cando nos resulta máis difícil traballar con certas dificultades do cliente.
• 8. Focalización no trauma, adiccións e depresión.
• 9. Integrar o Focusing en diferentes modalidades terapéuticas.
• 10. Enfoque para o terapeuta.
• Apéndice.

Para min é unha celebración coa que podemos contar con este libro tan práctico e ao mesmo tempo profundo, e espero que disfrutedes lendoo tanto como eu disfrutei traducilo.

F. Javier Romeo

Nota:
se queres probar unha sesión de enfoque, ou iniciar terapia, Teño o meu consulta psicolóxica en Madrid, onde acompaño a nenos e nenas, adolescentes e adultos e estarei encantado de recibirvos.

Collendo o fío das entradas con pinceladas da International Focusing Conference que tivo lugar en Cambridge (Reino Unido) o 20 ai 24 Xullo 2016, o grupo de interese Focalización do benestar comunitario (Focalización do benestar comunitario) Foi para min un dos máis destacados. Foi unha experiencia de creación dunha comunidade de xeito compartido a través do escoita, o tradución, nosas antigas comunidades e actitude de foco.

Xa pasaron uns meses, e estiven escribindo sobre as miñas experiencias (todas as entradas aparecen no índice final desta entrada), e teño unha sensación cálida e tenra cando recordo este Grupo. Cada mañá das Xornadas, o grupo de participantes sumábase a un dos quince Grupos de Interese. Eran colectivos que querían ser un espazo aberto para compartir puntos de vista persoais e profesionais sobre o Focusing en áreas concretas.. Tentáronme moitos dos títulos (incluso houbo un “Grupo de Interese Sen Interese Específico”, aínda que a broma soa mellor en inglés). Estou moi satisfeito coa miña elección, ao tempo que lamento non poder dividirme para poder asistir a moitas outras…

Grupo de interese sobre o benestar da comunidade na Conferencia Internacional de Cambridge (RU), xullo 2016.

O Grupo de Interese Focalización do benestar comunitario (Focalización do benestar comunitario) foi coordinado por Nina Joy Lawrence, Pat Omidian e Heidrun Essler, que creou o espazo contenedor para que poidamos participar e, como xa tiñan previsto, para “introducir habilidades e actitudes de enfoque na nosa vida diaria e nos grupos comunitarios” -mesmo no noso propio grupo de interese-. Agradecementos!

O primeiro elemento foi escoita. Eramos dezaseis participantes de seis países diferentes (Afganistán, Alemaña, China, españa, Estados Unidos e Reino Unido), e non todos falaban inglés, polo que o primeiro paso para construír a nosa comunidade foi asegurarse de que todos puidesen expresarse e comprender todo o que dixemos: iso significaba que acabamos usando tres linguas de traballo diferentes (Inglés, chinés e español). O que puido ser unha carga (traducir, por exemplo o que un participante chinés dixo aos ingleses, e de aí ao castelán, e despois contesta en inglés, e despois traduce a resposta ao chinés e ao castelán, etcétera) converteuse nun agasallo precioso: a posibilidade de escoitar a cada persoa desde unha profunda actitude de Focalización, mesmo antes de que as palabras foran traducidas. Así que cultivamos unha forma de estar en compañía cun ritmo pausado, un espazo no que cada persoa estaba escoitando a outras que falaban en linguas estranxeiras e, dalgún xeito, ao final, comezamos a comprender as vivencias do falante antes da tradución.

a segunda experiencia, que foi especialmente conmovedora para min, foi o tradución En si mesma. Levo máis de dúas décadas traducindo en diferentes situacións e entre distintos idiomas, e moi a miúdo en ámbitos profesionais (por exemplo, traducir formadores de Focusing estranxeiros aquí en España). Pero para min, traducir unha conversa de Focusing é sempre un esforzo especial., ser consciente de traducir tanto as palabras como a experiencia implícita nesas palabras escollidas.

Iso levoume a outro nivel: o feito de traducir (entre inglés e español, en ambos os sentidos) nun grupo que me sentía como unha comunidade lembroume as miñas traducións de adolescentes inmigrantes para formar un grupo nunha asociación que xa non existe. Cando compartín esta dobre experiencia de, por un lado, satisfacción de poder traducir nun ambiente comunitario e, para outro, o loito pola asociación desaparecida, outros membros do grupo tamén compartiron sobre comunidades que perderan pola súa parte e como nosas antigas comunidades estaban presentes e tiñan un espazo no que estabamos creando.

Durante esas catro sesións falamos, probamos exercicios, comentamos… Como compartín na última rolda de peche, Cheguei ao grupo co obxectivo principal de sacar ideas, técnicas e exercicios para crear unha comunidade que utilice o Focusing. Mentres, Levo algo moi diferente: a actitude de foco que favorece a presenza, que permite ao grupo e a cada un dos seus membros prestar atención a unha calidade de sentimento diferente, unha conexión conservada do corpo.

Estas son algunhas aprendizaxes que me acompañarán durante moito tempo (de feito, Xa o visitei Focusing Initiatives International, a organización que axuda a difundir o Community Wellness Focusing, e subscribín ao Lista de debate sobre o benestar comunitario, a lista de correo que informa sobre este fluxo, Inglés), así como un profundo agradecemento cara as nosas azafatas e cada membro do grupo. Agora é o momento “levar adiante” todas estas experiencias creando comunidades que teñan estas actitudes de Focusing.

Deséxovos aos que me ledes moitas experiencias profundas de construción comunitaria como esta.

F. Javier Romeo Biedma

Nota: A imaxe foi publicada co permiso dos membros do grupo. Non se ofrecen nomes propios por respecto á túa privacidade, agás as das azafatas-moderadoras que ofertaron publicamente o Grupo de Interese.

Le esta publicación en inglés.